ПІДГОТОВКА І ПРОФЕСІЙНИЙ РОЗВИТОК СОЦІАЛЬНИХ ПРАЦІВНИКІВ В УКРАЇНІ: ПРОБЛЕМИ ТА МІЖНАРОДНІ ОРІЄНТИРИ

Автор(и)

DOI:

https://doi.org/10.32782/2412-9208-2025-2-92-108

Ключові слова:

соціальна робота, професійна підготовка, глобальні стандарти, професійний розвиток, соціальний працівник, війна, Україна

Анотація

У статті здійснено комплексний аналіз системи підготовки та професійного розвитку соціальних працівників в Україні в умовах повномасштабної війни.Дослідження базується на порівняльному аналізі положень Глобальних стандартів освіти у сфері соціальної роботи (IASSW–IFSW, 2020) та міжнародних практик, що реалізуються у країнах ЄС, Великій Британії, Канаді та США. Встановлено, що національна система підготовки фахівців соціальної сфери характеризується низьким рівнем адаптивності до кризових умов, слабкою інтеграцією з міжнародним фаховим середовищем, відсутністю супервізійної підтримки, нерозвиненістю системи післядипломного навчання (CPD), а також нестачею механізмів залучення практиків до формування змісту освітніх програм. Акцент зроблено на системних невідповідностях чинних освітніх стандартів міжнародним рекомендаціям, зокрема щодо практикоорієнтованості, міждисциплінарного підходу, участі громад і роботодавців у формуванні навчального контенту. Окрема увага приділяється проблемі відсутності професійних асоціацій, механізмів ліцензування, а також формалізації участі України в глобальних фахових мережах. У роботі використано якісний методологічний підхід із залученням документального аналізу, огляду наукової літератури, звітів аналітичних центрів і практик міжсекторального співробітництва. На основі міжнародного досвіду окреслено напрями трансформації освітньої політики, що включають супервізію, акредитацію фахівців, регулярне оновлення знань, змістову адаптацію до воєнного та поствоєнного контексту, а також побудову партнерств між університетами, роботодавцями та громадами.

Посилання

Возна Л. Б., Мельник О. В. Аналіз системи підготовки фахівців соціальної роботи в Україні. Соціально-економічні проблеми сучасного періоду України. 2022. Вип. 6. С. 41–47. URL: http://jnas.nbuv.gov.ua/article/UJRN-0001455674 (дата звернення: 26.06.2025).

Вони чекають на нас. Вплив повномасштабної війни на умови праці соціаль- них працівни_ць Cedos. Cedos. URL: https://cedos.org.ua/researches/vony-chekayut- na-nas-vplyv-povnomasshtabnoyi-vijny-na-umovy-praczi-soczialnyh-praczivny_cz/ (дата звернення: 26.06.2025).

Звіт експертної групи з акредитації освітньої програми першого (бакалавр- ського) рівня за спеціальністю 231 «Соціальна робота» освітньо-професійної про- грами «Соціальна робота» у Київському національному університеті імені Тараса Шевченка. 2020. URL: https://knu.ua/pdfs/official/accreditation/231/37145-Expert-group- report.pdf (дата звернення: 26.06.2025).

Кривоконь Н. Стандарти та регламенти супервізії в соціальній роботі. Social Work Issues: Philosophy, Psychology, Sociology. 2019. № 2 (14). С. 52–59. URL: https://doi.org/10.25140/2412-1185-2019-2(14)-52-59 (дата звернення: 26.06.2025).

Попова А. Роль професійних організацій у системі фахового розвитку соціаль- них працівників: досвід Канади. Наукові записки Бердянського державного педаго- гічного університету. Педагогічні науки : зб. наук. пр. Бердянськ : ФОП Ткачук О. В., 2021. 360 c. C. 50–62. URL: https://doi.org/10.31494/2412-9208-2021-1-2-50-62 (дата звернення: 26.06.2025).

Попова А. С. Глобальні стандарти професійної підготовки соціальних працівників в контексті вітчизняної освітньої практики. Професійна підготовка фахівців соціальної сфери: надбання, проблеми, перспективи : матеріали ІІІ Всеукраїнської науково-прак- тичної онлайн-конференції конференції (м. Хмельницький, 27–28 жовтня 2022 року)/ Ред. rолегія: Бриндіков Ю. (голова) та ін./ М-во освіти і науки України, Хмельницький нац. ун-т., каф. соц. роб. і соц. педагог. Хмельницький: ХНУ, 2022. 200 с. С. 23–29.

Попова А., Сичікова Я., Цибуляк Н., Лопатіна Г., Ковачов С., Попов П. Дистан- ційне та змішане навчання в університетах України: рефлексії щодо їх впровадження у мирний та воєнний час Наукові записки Бердянського державного педагогічного університету. Серія : Педагогічні науки : зб. наук. пр. Вип. 2. 2023. 444 с. С. 98–117. URL: https://doi.org/10.31494/2412-9208-2023-1-2-98-117 (дата звернення: 26.06.2025).

Про вищу освіту : Закон України від 01.07.2014 № 1556-VII : станом на 1 черв. 2025 р. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1556-18#Text (дата звернення: 26.06.2025).

Про затвердження Положення про акредитацію освітніх програм, за якими здій- снюється підготовка здобувачів вищої освіти : Наказ МОН України від 15.05.2024 № 686. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/z1013-24#Text (дата звернення: 26.06.2025).

Семігіна Т. Присвоєння професійної кваліфікації соціальної роботи ЗВО Укра- їни: у чому проблема? Соціальна робота і соціальна освіта. 2023. № 1(10). С. 81–93. URL: https://doi.org/10.31499/2618-0715.1(10).2023.282273 (date of access: 26.06.2025).

Стандарт вищої освіти України. Галузь знань 23 «Соціальна робота», спеці- альність 231 «Соціальна робота» (другий (магістерський) рівень) : Наказ МОН від 24.04.2019 № 556. К.: МОН України, 2019. 49 с.

Стандарт вищої освіти України. Галузь знань 23 «Соціальна робота», спеціальність 231 «Соціальна робота» (перший (бакалаврський) рівень): наказ МОН України від 07.10.2022 № 886. К.: МОН України, 2019. 46 с.

Bakhov I. S., Odarchuk N. A., Mironchuk T. A. Ukrainian Youth and Scholars in International Academic Mobility: Resources and Opportunities to Self-Realize. Journal of History Culture and Art Research. 2019. Vol. 8, No. 3. P. 138–149. URL: https://doi.org/10.7596/taksad.v8i3.2202 (date of access: 26.06.2025).

Bartoli A., Kennedy S. Tick If Applicable: A Critique of a National UK Social Work Supervision Policy. Practice. 2015. Vol. 27, no. 4. P. 239–250. URL: https://doi.org/10.1080/09503153.2015.1048054 (date of access: 26.06.2025).

Blakemore T., Agllias K. Social media, empathy and interpersonal skills: social work students’ reflections in the digital era. Social Work Education. 2019. Vol. 39, no. 2. P. 200–213. URL: https://doi.org/10.1080/02615479.2019.1619683 (date of access: 24.06.2025).

Council on Social Work Education. CSWE. URL: https://www.cswe.org/ (date of access: 26.06.2025).

Dominelli L. International social work education at the crossroads. Social Work and Society. 2004. Vol. 2. P. 87–95.

Dominelli L., Hackett S. Social work responses to the challenges for practice in the 21st century. International Social Work. 2012. Vol. 55. P. 449–453. URL: https://doi.org/10.1177/0020872812440784 (date of access: 26.06.2025).

Hillison K. Social Policy for Social Work. Practice. 2016. Vol. 29, no. 3. P. 238–240. URL: https://doi.org/10.1080/09503153.2016.1176330 (date of access: 26.06.2025)

International Association of Schools of Social Work; International Federation of Social Workers. Global standards for social work education and training. IASSW, IFSW. 2020. URL: https://www.iassw-aiets.org/wp-content/uploads/2021/01/IASSW-Global_Standards_Final.pdf (date of access: 24.06.2025).

Ioakimidis V., Sookraj D. Global standards for social work education and training. International Social Work. 2021. Vol. 64, no. 2. P. 161–174. URL: https://doi.org/10.1177/0020872821989799 (date of access: 26.06.2025).

Jensen J. Mentoring in a distributed learning social work program. Social Work Education. 2017. Vol. 36(4). P. 419–431. URL: https://doi.org/10.1080/02615479.2017.1297392

Kelly S., Green T. Seeing More, Better Sight: Using an Interprofessional Model of Supervision to Support Reflective Child Protection Practice Within the Health Set- ting. The British Journal of Social Work. 2019. Vol. 50, no. 3. P. 814–832. URL: https://doi.org/10.1093/bjsw/bcz030 (date of access: 26.06.2025).

Lewis J. M., Albury J. Peer mentoring: A case study in developing legislative knowledge and engagement. Journal of Political Science Education. 2023. Vol. 19(1). P. 142–157. URL: https://doi.org/10.1080/15512169.2021.1890683 (date of access: 23.06.2025).

Mohylka, O., & Tkachenko, M. (2020). Informal education of specialists working with at-risk teenagers at the facility of the “Compass” day center of the Kharkiv charity foundation “Blago”. ScienceRise: Pedagogical Educationю 2024. № 1 (34). С. 17–23. URL: https://doi.org/10.15587/2519-4984.2020.193409 (date of access: 26.06.2025).

Mullen C. A. Guiding online students in a crisis: An intervention for leadership educators. The Journal of Leadership Education. 2022. Vol. 21(1). P. 208–213. URL: https://doi.org/10.12806/V21/I1/T4 (date of access: 23.06.2025).

Opanasenko Y., Novikova V. Distance Learning in Higher Education: The Experience of the Covid-19 Pandemic and War in Ukraine. Educational Challenges. 2022. Vol. 27, no. 2. P. 151–168. URL: https://doi.org/10.34142/2709-7986.2022.27.2.11 (date of access: 24.06.2025).

Ostrovska N. Supervision of social workers as a condition for preventing professional burnout of specialists. Social pedagogy: theory and practice. 2023. No. 1. P. 29–36. URL: https://doi.org/10.12958/1817-3764-2023-4-29-36 (date of access: 26.06.2025).

Rebuilding Lives Through Learning: A Master’s Program for Social Work in Post-War Recovery / A. Popova et al. Journal of Teaching in Social Work. 2025. Vol. 45, no. 3. P. 543–572. URL: https://doi.org/10.1080/08841233.2025.2510903 (date of access: 24.06.2025).

Sadrytska S. Professional competences of social workers: changing priorities in the conditions of war. SOCIOПРОСТІР. 2022. No. 12. P. 14–23. URL: https://doi.org/10.2 6565/2218-2470-2022-12-02 (date of access: 26.06.2025).

Semigina T., Karagodina O. Global modalities for social workers: Will Ukrainian education use the momentum to change? Social Work Education. 2021. Vol. 8. P. 275–289. URL: https://doi.org/10.25128/2520-6230.21.2.11 (date of access: 26.06.2025).

Semigina T. Arrangement of the social work students’ field education: The experience of Ukraine. Pedagogical concept and its features, social work and linguology (1st ed.). 2020. P. 25–38. URL: https://doi.org/10.36074/pcaifswal.ed-1.03 (date of access: 26.06.2025).

Semigina T., Stoliaryk O. Navigating Wartime Realities: Adaptation and Resilience in Ukrainian Social Work Education. Socialinė teorija, empirija, politika ir praktika. 2025. Vol. 31. P. 8–24. URL: https://doi.org/10.15388/stepp.2025.31.1 (date of access: 26.06.2025).

Social Work England. URL: https://www.socialworkengland.org.uk (date of access: 26.06.2025).

Sweifach J. S. A look behind the curtain at social work supervision in interprofessional practice settings: critical themes and pressing practical challenges. European Journal of Social Work. 2017. Vol. 22, no. 1. P. 59–68. URL: https://doi.org/10.1080/13691457 .2017.1357020 (date of access: 26.06.2025).

Updated Global Standards for Social Work Education and Training (Archived) – International Association of Schools of Social Work (IASSW). International Association of Schools of Social Work (IASSW). URL: https://www.iassw-aiets.org/global-standards-for-social-work-education-and-training/ (date of access: 26.06.2025).

Vertegel V. Issues of internationalization and academic mobility in Ukraine. Scientific Journals of the International Academy of Applied Sciences in Lomza. 2024. URL: https://doi.org/10.58246/njz90d77 (date of access: 26.06.2025).

Yevdokymova I. Social work in Ukraine: development trends and problems before and during the war with Russia. SOCIOПРОСТІР. 2022. No. 12. P. 6–13. URL: https://doi.org/10.26565/2218-2470-2022-12-01 (date of access: 26.06.2025).

Zibold A., Gernert J. Adaptations to mentoring and peer mentor training at the Ludwig Maximilian University of Munich during the COVID-19 pandemic. Journal of College Student Development. 2021. Vol. 62(4). P. 496–502. URL: https://doi.org/10.1353/csd.2021.0043 (date of access: 23.06.2025).

##submission.downloads##

Опубліковано

2025-09-30